16.02 minutos da tarde. Miro dentro do Memphis e Adolfo aínda non chegou. Por primeira vez non me retraso a unha cita. Sesenta segundos máis tarde véxoo aparecer pola rúa, saudámonos por primeira vez e entramos para tomar un café mentres fago a entrevista. Descafeinado de sobre para min e un cortado para el. Pregúntolle pola campaña mentres saco a gravadora e o caderno coas preguntas. De fondo, no bar, escóitase a narración dun partido de tenis. Creo que xoga Nadal. Máis alá, no pazo de Martelo, chegan os sons de gaitas e pandeiretas. Comezamos a entrevista que paso a transcribir na súa práctica totalidade (sei que é longa, pero intento reflectir todo o que se me dixo).
– Podería falarme do seu perfil, cal é a súa formación e a que se dedica neste momento?
– Son licenciado en Pedagoxía pola USC, aínda que me formei primeiro como mestre de Educación Xeral Básica. A miña formación tivo un perfil bastante ligado á educación no tempo libre, moi vinculada ás miñas tarefas actuais, posto que son técnico de educación no concello de Santiago de Compostela. É a praza que levo ocupando dende hai 16 anos. Entre os 18 e os 26 anos traballei como monitor e director de actividades no tempo libre, e foi o que me marcou no meu futuro traballo. A nivel de traballo tamén formei parte dun centro pioneiro sexual para a mocidade, que se chamou o Centro Xove de Educación e Sexualidade, no cal estiven durante tres anos como monitor. Estou moi orgulloso dese traballo, no que se buscaba dar formación e información aos mozos e atención moitas veces sanitaria nese campo. Non encontrou por parte da Xunta de Galicia a continuidade necesaria para seguir funcionando. E hoxe en día son técnico en educación sociocultural no Centro Social do Castiñeiro, en Santiago. Por outra banda, son militante de organizacións nacionalistas dende os 21 anos, porque formei parte de Esquerda Galega, que despois se transformou en Unidade Galega e, como tal, integreime no BNG. É dicir, uns 16 anos de militancia. Fun tamén presidente do Comité de Empresa do concello de Santiago, polo que tamén teño experiencia defendendo os dereitos dos traballadores.
– A través da CIG?
– Si. Gañei as eleccións como presidente como candidato da CIG.
– É prioritario no seu programa sacar adiante o PXOM do Concello?
– A intención dos tres grupos é facer fronte á eiva que temos hoxe en día en temas urbanísticos, como é o Plan Xeral. Leva 26 anos sen tocarse. Hai varias lexislacións polo medio nas que se foi perdendo ese tren: a lei do ano 97, a Lei de Ordenación Urbana no 2002 e unha modificación agora no 2010. E a todo iso chegamos tarde. E chegamos tarde tamén ao que marca neste momento o Plan de Ordenación do Litoral. Polo que nos atopamos que ao non ter un urbanismo planificado desde Rianxo estamos suxeitos a todas as modificacións que xorden vía decreto ou lei autonómica ou estatal. Entendo que hai un compromiso por parte das tres forzas por sacalo adiante. Agora, PXOM si, pero para que? A onde queremos ir? Hai modelos moi contrarios. Estamos proclamando un PXOM que teña en conta a demanda de solo no rural por parte de familias rianxeiras que queren instalarse e levantar unha casa nos núcleos máis tradicionais, nas parroquias.
Esa é unha orientación que a min me parece correcta, pensar nos que viven ou queren vivir en Rianxo. A esa xente hai que darlle esa saída. Pero fronte a isto hai un modelo que prima a urbanización para segunda residencia. Se este modelo choca co anterior, quédome co primeiro: a vivenda para a xente que quere vivir, porque o outro é o modelo da especulación e do luxo, é o modelo que nos trouxo ata aquí, que provocou o boom ou a burbulla económica e de crise. Se paseamos por Rianxo vemos que boa parte das promocións que están abertas en Rianxo están chegas de carteis de “Se vende”. Estou a falar das cento e pico vivendas de Mahía ou de 20 ou 30 doutras urbanizacións máis pequenas. E neste momento non existe unha demanda de segunda residencia tal que esixa poñer o planeamento de Rianxo pensando neste tipo de urbanismo. Hai moito stock de vivenda en Rianxo e no Barbanza para atender iso. Pero si que hai xente que quere erguer a súa casa ou que quere que o planeamento resolva algunhas regularidades ou vivendas fóra da ordenación que se levantaron porque se deixou facer. É importante que os grupos nos poñamos de acordo, porque haberá un consenso se se atenden estas reivindicacións e, senón, nós non imos darlle o apoio ao planeamento.
– Seguindo na liña do PXOM, por que está a tardar tanto e cando estaría resolto?
– Elaboráronse varios planeamentos, si que se fixeron traballos por valor dun millón de euros. Pero houbo un proxecto de planeamento que chegou tarde no 2004 ou por aí a unha regularización que houbo de PXOMs. Presentouse ao remate dunha lexislatura e botouno por terra a Xunta, cando xa estaba alá. Fora un PXOM bastante consensuado por parte de todos pero foi unha decisión política en Compostela, a Xunta do PP por aquel entón.
A partir de aí encomendóuselle unha segunda revisión ao mesmo equipo de arquitectos, ArtePlan, que tamén é autora das normas subsidiarias do 85. Ese segundo proxecto foi o acabouse: teño recortes de prensa nos que o arquitecto redactor e o alcalde dicían que Rianxo ía medrar ata os 40.000 habitantes e que se ían levantar 8.000 vivendas novas, cando a día de hoxe ten unhas 4.000 (é dicir, en total habería 12.000). Cando se miraba onde se ían acumular estas vivendas novas, víase que se pensaba no turismo de praia, xa que todo estaba basicamente nun eixo que ía dende Rianxo ata Brión. Era unha macrourbanización desa zona. Estabamos na época do bipartito, na que se botaban abaixo os planeamentos irracionais, nos que se primaba esta construción desaforada. Íase enviar entón isto, con estas características? E como se lle podía explicar isto ao veciños, cando se lles dicía que nas parroquias non se podía construír? Eles lían “8.000 vivendas novas” e pensaban “pero se nós nos din que non podemos”.
Así que comezou a haber unha corrente de rexeitamento, de devolución do plan e derivou en que se non se presentara. Ao tempo houbo problemas entre a empresa redactora e o equipo de goberno. Nós intentamos que nos trasladasen unha copia do planeamento e nunca nola deron, sempre nos remitían ao arquitecto daquela época, que non servía para darnos información porque formaba parte dun grupo inmobiliario. Pedirlle a el que defendese o planeamento urbanístico de Rianxo era como pedirlle ao lobo que coidase das galiñas. No 2007 o Concello desistiu de envialo á Xunta e iso derivou nun conflito coa empresa redactora, romperon as relacións e contratouse unha nova empresa no 2009.
– Pero visto este panorama, non se sabe canto tardaría en facerse un PXOM.
– Agora está máis estabilizada a situación lexislativa, coa lei de 2010 e o Plan de Ordenación do Litoral (POL), que son dous documentos básicos que teñen bastante influencia sobre o que imos poder facer ou non urbanisticamente. E tamén hai unha empresa nova, con solvencia na redacción de planeamentos, polo que é comezar dende cero. Sería de agardar que nestes catro anos puidésemos resolver este problema.
O que nos gustaría dende o BNG é que se redactase o PXOM dunha forma moi transparente, que teñan voz, sempre que sexa posible, os colectivos sociais e veciñais de Rianxo, e especialmente no momento de iniciar o traballo. Que a xente o coñeza e o respalde. E digo isto porque o outro día, no xornal apareceu que dende o Concello querían enviar á Xunta un anteproxecto do planeamento cando eu son membro da comisión do PXOM e hai un ano que non me xunto con eles. Así que non puiden darlle ningunha indicación, de onde creo que debería de medrar Rianxo, do equipamento necesario… Sen iso, como vai o BNG avaliar un documento fronte á Xunta que sirva de guieiro ao futuro desenvolvemento do plan? E así llo dixen ao candidato do PSOE: que non enviasen nada a Santiago mentres non contase co respaldo dos veciños e ás outras forzas políticas. E menos agora cando estamos a 15 días dun posible cambio de goberno, polo que me parece unha temeridade e ser un tanto jetas. É mesmo unha falta de respecto.
Comentar tamén que a candidata do PP, nunhas declaracións na televisión sinalaba que ela se comprometía a facelo en dous anos. Eu formúloo con tranquilidade, no mandato; se son tres son tres e se son dous, moito mellor. Pero o importante non é facelo porque si, senón respondendo ao que a xente quere. E con limitacións porque son partidario de facer pedagoxía política nestas cousas: non hai unha relación directa “eu teño unha leira, eu teño un solar para construír”. Nunca lanzarei esa mensaxe porque hai certos elementos patrimoniais, medioambientais e que forman parte do sentido común que hai que preservar dos intereses particulares. Ten que prevalecer o sentido colectivo.
Non estamos para dicir que si a todo, senón para introducir racionalidade, harmonía e que haxa servizos adecuados (saneamento, recollida do lixo, alumeado público, pistas…), para evitar a dispersión e que cada un faga o que queira. Nos núcleos con equipamentos é de recibo estender de xeito circular un desenvolvemento urbanístico racional, onde sexa doado e sustentable dar servizos. Todo ten que ser harmonioso e equilibrado. E o rural non é un sitio para levantar alturas, senón para vivendas unifamiliares e montar pequenos negocios nos baixos, para un tipo de urbanismo racional.
– Deixaría, en caso de gobernar, sitio na web do Concello para que o resto de forzas políticas e colectivos e organizacións tivesen unha ferramenta para difundir a súa actividade?
– si. De feito, a web do Concello dispón dun espazo para as asociacións. Non está moi accesible, pero si que está. Non para as forzas políticas e debería de haber forma de que os veciños se dirixan á oposición a través da web. Nese sentido, entendo que hai bastantes traballos sobre a administración electrónico para darlle unha volta e ofrecer máis servizos, como tramitacións administrativas ou ter, ata onde permita a lei, toda a información dispoñible: acordos, convocatorias… E que se permita a comunicación directa cos que gobernan e tamén coa oposición. Agora, tamén creo que é necesario un certo autocontrol por parte da xente: a ninguén lle gusta ver mensaxes anónimas, porque a Rede sabemos moi ben como funciona para dar cancha ás paixóns máis baixas das persoas. Escudándose no anonimato dinse cousas que ninguén diría en persoa nin poñendo a súa sinatura. A web institucional debería ter un certo control, é normal dicir “cando me ides limpar a finca, porque xa é a quinta vez que o digo, por favor?”, porque é unha petición adecuada, pero caer no insulto e poñer “sodes uns ladróns todos” non é de recibo.
– Que modificacións incluiría na política de servizos ao cidadán (servizos sociais, cultura deportes..:) e que papel lle outorgaría aos axentes implicados?
– É fundamental que os colectivos sociais, culturais e veciñais teñan voz a través dos consellos de participación. O compromiso último é que chegue algunha destas asociacións directamente ou a través do consello de relacións veciñais a traballar os chamados orzamentos participativos e ir asumindo partidas do Concello para executar aquelas prioridades que eles ven na súa parroquia. Sería un logro do BNG, se chegamos a gobernar, acadar isto. A participación canalizaríamola en boa medida a través dun regulamento de participación veciñal, que permitiría que os veciños tivesen voz directa no pleno, porque a día de hoxe non a teñan. Houbo varios problemas nos que os veciños se quixeron dirixir directamente ás forzas políticas, de maneira moi respectuosa, e prohibíuselles participar no pleno. Isto é algo que temos que evitar porque a consecuencia é que os plenos están baleiros, a xente non sabe nin cando os hai nin se pode asistir… Noutros concellos os plenos son máis dinámicos e aquí estamos sós, ás veces sen medios de comunicación e sen veciños. Falta calor, democracia e intercambio de ideas, que se conseguiría se os veciños puidesen participar. A parte disto, moitos colectivos reclaman consellos sectoriais, como o de deportes, nos que estivesen os clubs de fútbol. Queremos ir un paso máis alá e crear unha especie de Padroado de Deportes que permitise canalizar a participación de empresas privadas para facer patrocinios, ben económico ou de equipamento. Deste xeito poderíase facer un reparto do investimento privado ou o financiamento directo de probas. Outro sería o consello sectorial de educación, coa presenza das ANPAS ou das direccións. En Rianxo leva aprobado dende hai máis de 10 anos o Consello de Educación, pero non se asumiu o compromiso de botalo a andar.
Sobre os cambios nos servizos sociais, creo que funcionan razoablemente ben. Moitas veces funcionan con achegas da Xunta e está a haber un recorte considerable, que penso que se debe estar notando nas prestacións que se ofrecen dende os servizos sociais municipais. Ademais, aquí faltan equipamentos que hai noutras localidades, como o Centro de Día que, polo número de maiores de temos, debería existir, sobre todo cando hai unha parcela reservada para iso dende hai tres anos. É responsabilidade da Xunta neste caso que se execute ese acordo. Curiosamente, por poñer un caso cercano, A Pobra non tiña terreo, tomaron a decisión hai uns meses e xa teñen o proxecto para levantalo. E nós que levamos co terreo dispoñible para a Xunta dende hai tres anos non se materializou.Doutra banda, en clave local, faltaría un Centro de Maiores ligado ao lecer, onde poidan estar, xogar e reunirse, porque hoxe en día están de prestado na Confraría, que ademais é limitado. E a estes poderíase engadir unha residencia da terceira idade: dende o Concello podemos poñer terreos a disposición da residencia. Rianxo é un sitio ideal para que estean tanto os nosos vellos, como os maiores doutros sitios de Galicia porque temos un entorno espectacular e seguramente mellorarían moito a súa calidade de vida aquí.
-Cales serían as liñas mestras do programa do BNG? Entendo que algunhas delas xa están máis que definidas nas contestacións anteriores, non?
– Si, pero unha das liñas mestras é que Rianxo precisa dun cambio porque son moitos anos de maiorías absolutas e necesítase unha mudanza dos hábitos e das maneiras de traballar e de gobernar o Concello. Hai que favorecer o diálogo, a transparencia e a participación directa dos veciños. Hai unha confusión grande entre o que é o ámbito do partido e o que é público, de todos, que levan a que durante catro anos levemos pagando a carreira sucesoria do candidato do PSOE co soldo de todos. Non é un caso único, porque vimos que na lista do PSOE das últimas eleccións do 2007 houbo dúas persoas que non conseguiron ser concelleiros e entraron a formar parte do plantel do Concello, buscóuselles acomodo aí. Son indicios de que se pensa que o PSOE é o partido natural que ten que gobernar Rianxo, como levan tantos anos, pensan que naceron para iso e os demais estamos de prestado. Levamos tamén reclamado un local para atender os veciños na Casa Consistorial e agora que hai a posibilidade, preferiuse meter as motos da Policía Local nun despacho antes que cedelo aos grupos políticos.
Outros dos grandes eixos sería a política de emprego, dentro das posibilidades que temos os Concellos para actuar neste ámbito. Hai uns 1.100 parados en Rianxo, unha cifra das máis altas na historia da vila que esixe que esa sexa unha das prioridades. A existencia do polígono industrial ten que abrir vías para que se corrixa isto. Pero ollo, non son dos que fai unha equivalencia exacta entre polígono, industrias no polígono e diminución do desemprego porque as cifras de desemprego son semellantes tanto nas localidades que teñen polígono como nas que non o teñen. Moitas veces as empresas o que fan é reinstalarse nun polígono e xa levan o seu plantel, polo que non se crearían máis postos. Pero si que debería axudar que teñamos solo industrial público cada vez máis ocupado para que houbese expectativas, ben a través das empresas instaladas ou ben a través da construción das naves e dos equipamentos necesarios a realizar nos polígonos. No polígono gustaríamos, a través do Concello, pode crear un viveiro de empresas para favorecer o emprego autónomo, para que os novos empresarios que alí se instalen durante un ou dous anos tivesen acceso a prestacións sen pagar nada ou a baixo custo, cun despacho, unha liña telefónica ou sala de xuntas. Durante ese tempo tería unha primeira base e mesmo se poderían crear sinerxias entre os empresarios alí instalados.
Cremos tamén importante a formación relacionada coa demanda laboral. Debe haber un foro local de encontro entre o empresariado local e os axentes sociais e políticos para coñecer as demandas laborais que se dan nesta localidade. A través dunha oficina local de asesoramento poderiamos ter un perfil académico e de habilidades dos rianxeiros que non teñen emprego e establecer as ferramentas para ver por onde terían que ir. E que os empresarios nos indiquen cal é o perfil que deberían ter os desempregados. Nós poderiamos actuar a través de ciclos formativos formativos que tivesen que ver con estes perfís ou ben a través dun centro de formación ocupacional local que fornecese progresivamente de especialidades. O que non vale é o que se fai ás veces coas escolas taller ou escolas obradoiro; aquí, nas últimas lévanse dando os mesmos módulos: carpintería, albañilería e xardinería. Hai demanda para 45 canteiros, 45 xardineiros e 45 carpinteiros? Probablemente non, pero moitas veces as escolas obradoiro úsanse para facer pequenas chapuzas a un custe moi barato pagado pola Xunta, sen pensar que están para formar, para capacitar en áreas de alta empregabilidade.
– É realmente posible en Rianxo gañarlle ao PSOE tendo en conta que en todas as municipais gañaron con maioría absoluta?
Estou bastante esperanzado. Desta vez hai unha circunstancia especial, como cando acaban períodos de reinado longos onde o líder deixa paso a outra persoa para que leve o temón do Concello. Deste vez hai unha certa sensación de que estamos nunha carreira máis aberta que noutras ocasións: somos tres persoas novas, que nunca fomos cabeza de lista, tres aspirantes con posibilidades de levar a Rianxo cara o futuro. Creo que hai un cansazo do PSOE por parte da xente, que ten a súa compoñente estatal, porque moitos pensarán que o PSOE neste momento non é unha sigla apetecible.
-Cre que se está tratando de levar o debate estatal PSOE-PP ás locais?
– Si, pero en Rianxo hai un elemento discordante con esa polarización, que é o BNG, porque aquí é unha forza que ten a súa presenza, foi a segunda forza nestes últimos catro anos e creo que a xente percibe un proxecto distinto do BNG para Rianxo.
-E cal sería a meta que se marca o BNG, en canto que a porcentaxe máis alta de votos a tivo en 1991 co 29% dos sufraxios, mentres nas últimas eleccións tivo algúns votos máis que o PP, pero foron o 24% do total?
– Sería máis ca iso. Non me atrevería a dar unha porcentaxe, pero estou convencido de que a xente de Rianxo nos percibe como unha forza que pode gobernar. E ata o último momento creo que imos ter posibilidades de competir co PSOE. En primeiro lugar evitando a maioría absoluta pero, en segundo lugar, creo que se nos ve como os que podemos competir co PSOE, máis ca o propio PP.
-Vista a evolución do PSOE e o desgaste, no hipotético caso de que non conseguiran a maioría absoluta, o BNG formaría goberno co PSOE? En que condicións?
– En primeiro lugar, é unha hipótese que non temos plantexada ata as eleccións.
– Pero é unha hipótese bastante realista.
– Realista dende fóra. O BNG tería bastantes dificultades de ser cogobernar co PSOE e moitas máis co PP, porque somos proxectos antagónicos. Pero co PSOE teríamos dificultades de chegar a acordos de goberno. Se quedáramos moi atrás, probablemente deixábamos que gobernase a lista máis votada.
-Pero o que acontece moitas veces é que as agrupacións locais teñen que facer o que lles mandan dende a executiva do partido.
– É posible, pero eu tería fortes resistencias na agrupación local de Rianxo porque levamos sufrindo ao PSOE 32 anos e teriamos bastantes reticencias en pregarnos ás esixencias incluso da executiva nacional de apoialo. Deixaríamos que fose a lista máis votada a que gobernase, se é a do PSOE pois a do PSOE, facendo unha oposición forte.
– Prefeririades que gobernase o PSOE en minoría?
– Si, prefiro iso a entrar a formar parte do goberno. É moi probable que vaia por aí, non falo en termos absolutos, porque é unha discusión que nos formulamos, pero ata onde coñezo a agrupación local do BNG vemos que son 32 anos, sería máis do mesmo, seguir coa mesma política e sufrir de novo o machaque. Non somos xente que viva da política e podemos seguir desenvolvendo a nosa actividade profesional como ata o momento.
-Dende o PP critícanse moito os gobernos PSOE-BNG porque acaban producindo máis gasto porque teñen duplicidade de funcións e de xente. Que ten que dicir a isto?
– O PP non pacta con ninguén porque ninguén o quere. O Partido Popular aquí en Rianxo e noutros sitios métese debaixo do seu caparazón e non establece ningún tipo de lazos. É máis, aquí a candidata do PP non está tendo presenza nos debates nin sei o programa que ten o PP, nin coñezo propostas ao longo destes catro anos nos plenos que me dean un indicio de por onde queren levar Rianxo. Así que descoñecendo o programa, descoñecendo cales son as súas intencións e as súas propostas a nivel de urbanismo ou cultura sería unha temeridade pactar con eles. Exclúen calquera relación con outras forzas. Dáse tamén o caso de que en moitos sitios nacen partidos independentes de xente que se separa do PP onde, polas razóns que sexan, todo o mundo semella que se quere apuntar a isto do servizo público e a saber con que intencións. E se o indicio de austeridade é a actual Xunta de Galicia, o gasto que hai por non facer nada é infinitamente superior ao gasto que tiña o Bipartito. O gasto por ter unha empresa de derrubamentos, que é a actual Xunta, porque non está a construír nada é moi alto. O mesmo Feijóo di que non ten posibilidade de facer nada contra o desemprego ou contra a desindustrialización de Galicia ou o desmantelamento dos servizos sociais. Pois se eles non teñen ferramentas para facer nada, é un goberno que nos está a saír carísimo.
– Gustaríame que me dixera un defecto e unha virtude dos outros dos rivais á alcaldía de Rianxo.
– A virtude de Vanessa Martínez, do PP, sería a valentía coa que asumiu o liderado do seu partido nun momento difícil para o mesmo, con varias dimisións. E un defecto sería que debe ter un programa oculto porque non está achegando elementos positivos a Rianxo. Se chego a estar na situación do PP, que está gobernando a Xunta, estaría petando continuamente alá para garantir o Centro de Día, os equipamentos sociais ou calquera outro proxecto.
Carlos Gey, do pouco que o coñezo, porque non estaba en primeira liña na política, pareceume que tiña un talante amable e a primeira vista semella dialogante. Doulle un voto de confianza a ese talante inicial. E o defecto que teño máis en mente é o cambio de orientación política que tivo.
– A que se refire?
– A que foi unha persoa ligada en moitas ocasións ao BNG noutras localidades e que agora, despois de pasar a ser secretario particular do alcalde, acabou de cabeceira de lista do PSOE. Eu estas conversións súbitas non as levo ben. Non me gustan estes movementos.
-Para rematar, cales serían as luces e cales as sombras, para vostede, de Rianxo nestes últimos anos?
– As luces son a chegada á normalidade de Rianxo, a que contemos cuns equipamentos que nos fan ser máis normais, como a escola infantil, a piscina ou o chan industrial. Naceron con moito retraso porque boa parte dos concellos que nos rodean xa desfrutaban deles e nós tivemos que agardar moito para telos. Viñeron porque tiñan que vir, porque é lei de vida telo. E as sombras serían a falta de humanismo, de diálogo que se percibe en Rianxo. Hai sensación de que estamos atrasados nestes equipamentos. E outra sombra é non ter o planeamento urbano axeitado. É inconcibible que non se teña. Outra sombra sería a débeda, o tema financeiro é moi preocupante porque os catro anos que veñen agora van ser moi difíciles polo estado das contas. Hai moitas cargas financeiras que van ser difíciles de soster.
Fotos de Rianxo 
Deixar unha resposta