Quedo con Antón no Campo de Arriba, no mercado de Sachos á Rúa, no que tamén está implicado. Despois imos falar tranquilamente ao Castelao. Un quinto para el e colacao para min e comeza a conversa. Como curiosidade, descubro que non ten whatsapp no móbil. Di querer levar a voz da xente ao concello e facer as cousas doutra maneira.
– Que é exactamente e como nace Rianxo en Común?
– É moi difícil e moi fácil. A orixe remota sería o 15M, coa xente na rúa. Que pasou nos últimos 30 anos? Que nos expropiaron os dereitos políticos; temos o dereito ao voto, pero pouco máis. Desa expropiación xorde esta reacción, xa que hai unha falta de control. A política é unha cousa de catro, que eles o guisan e o comen, con toda a corrupción que hai, as portas xiratorias… A raíz daquilo eu pódoche contar a miña historia: hai unha xente de aquí que nos afiliamos a Anova no verán 2012. Tamén dalgún xeito os de Esquerda Unida fan súa, coas súas dificultades, as propostas que xorden do 15M, tamén os de Podemos, que no noso grupo hai alguén. Está a xente de Equo, que é o previo, pero tamén fai súa aquelas propostas. E pouco a pouco vaise debuxando a cuestión. Aquí a iniciativa foi da xente de Anova, que fixo unha primeira asemblea aberta e despois valorou se nos presentábamos ou non. En Anova en Santiago tómase a decisión de intentar priorizar frontes amplas alí onde sexa posible. Nós dixemos: “Ímolo intentar”. E fixemos unha primeira convocatoria. A cousa foi pasando por momentos incertos, a verdade. A xente pensa que hai unha grande ebulición política, que si que hai máis do que houbo, pero ningunha marabilla.
“Temos dereito ao voto e pouco máis”
– Somos máis de arranxar o país nos bares, que non de dar un paso á fronte e mollarnos.
– Si, que eu tamén o entendo. Faltan fórmulas para implicarte. Polas nosas asembleas pasou bastante xente, unhas 50 persoas. Algúns foron só a unha, outros a dúas, e unhas 20 persoas estiveron en todas. É moito ou é pouco? Os partidos tradicionais, eu veño dalgún, tampouco teñen moito máis. Así xurdimos.
– Nun momento dado parecía que Rianxo en Común non se ía presentar ás eleccións.
– Non o sabíamos. Este sistema está pensado para que te presentes ás eleccións. Non debía ser e non é a única forma de acción política. Pero o tema é que se non te presentas, a xente di: “Pero vós de que ides, ides de farol?”. Así que chegou un momento no que decidimos que habería que intentar presentarse. E houbo dificultades pola dispoñibilidade da xente. Eu mesmo son candidato de rebote: pola miña idade e por decisión propia xa estaba de retirada de todo isto, estaba nun segundo plano. Pero xente máis nova da formación ten problemas ata de tipo laboral: “Non te presentes, porque isto pode traernos consecuencias para o negocio, para a empresa”. Así que eu estou aí froito dunha serie de coincidencias, como supoño que o están todos.
“Os políticos sempre poñen enriba da mes os intereses doutros, non da xente do común”
– Pero sodes xente desencatada cos partidos políticos tradicionais ou é unha fronte de partidos, como é o caso das mareas de Santiago, con Martiño Noriega?
– Na orixe está o desencanto, que se plasma nesa marea, aínda que no noso caso semella un pouco pretencioso. Pero se serve para entendernos, podémoslle chamar marea; non me sinto incómodo con ese termo, máis alá de que soa pretencioso. O noso obxectivo é crear unha ferramenta política da que a xente botara man para poñer enriba da mesa e da administración política, que é a que xestiona os nosos cartos, os seus intereses. Porque vemos que os políticos xestionan os intereses doutros, que sempre poñen os seus intereses enriba da mesa para tratalos. Pero os problemas da xente do común non están; os problemas da señora de 45 anos que está a coidar a súa nai e que necesita o centro de día non se teñen en conta. Só aparecen despois, cando alguén cre que lle pode dar uns votos para gañar unhas eleccións. Eu non estou para eses debates trucados. O que pasou aquí co tema do xeito: os mariñeiros estiveron parados un tempo e agora o PP di que solucionou o problema. Como que solucionaches o problema? Ti creáchelo, porque non proporcionaches a documentación necesaria, porque se veu que non eran redes de deriva, que non danaban os cetáceos, senón que era unha rede moi selectiva. E niso é no que cremos, en crear unha ferramenta que defenda os intereses do veciño de en fronte. E o veciño pode botar man dela ou non, é unha decisión súa, pero ten esa opción, xa que doutra forma igual ten máis complicado facerse escoitar. A partir de aí, isto chegará onde a xente queira que chegue. Eu, persoalmente, non manterei vivo isto por ningún tipo de interese; de feito, na miña calidade de vida, isto complícama bastante.
“No do xeito, o PP di agora que solucionou o problema cando foi quen o creou”
– Pero no caso de chegar a ter representación ou no caso de gobernar, os puntos a tratar en cada pleno, serían tratados e decididos en reunións abertas, a nivel de partido ou haberá un voto individual de cada representante?
– A nosa idea é que as asembleas sigan a ser abertas. Haberá que tomar decisións, e que a participación da xente se teña en conta a nivel institucional. Ás asembleas pode vir todo o mundo, incluso doutros partidos. Por poñerche un caso, onte estivo alí Eloi, que foi un dos contendentes nas eleccións polo PSOE, e estivo alí tranquilamente, falando do que considerou, e non nos sentimos molestos porque estivera alí. Tampouco nos molesta que alguén colla unha idea nosa se é capaz de plasmala; a min paréceme estupendo se é a favor dos veciños. Nós só aspiramos a colocar na axenda política as necesidades da xente. Por iso non se vai resentir a miña carreira política, porque non existe. Queremos seguir traballando dese xeito. É máis, estivo durante unha boa tempada enriba da mesa de Rianxo en Común a idea de que se había algún cargo electo se rotase cada tres meses. Gustounos moito a idea, pero pareceunos pouco funcional, polo que optamos por unha fórmula máis tradicional.
O que si prometemos, aínda que pode parecer moi pouco, é facer mínimo un par de asembleas anuais en cada parroquia, onde irían os responsables electos, sexan alcaldes ou o que sexan, e poder canalizar esas peticións. Vai outra proposta de crear un consello de asociacións. Queremos fomentar medidas para que a xente faga súa a cuestión pública, porque se non o fai el, outros o farán por el, e non exactamente cos seus intereses. A política é un xogo de presións e se os cidadáns de a pé non se constitúen nun lobby, que é un termo que non me gusta nada, non poderán enfrontarse aos outros lobbies que si existen.
“Faremos mínimo un par de asembleas anuais en cada parroquia onde vaian os elixidos”
– Cales serían as liñas mestras de Rianxo en Común?
– A liña mestra é esta que che acabo de dicir. A multitude é sabia. Usamos moitas veces a comparación coa feira de Devon de principio do pasado século en Inglaterra. Alí íase vender bois e alguén tivo a lúcida idea de vender rifas para apostar canto pesaba. E o que acertara ou se aproximara máis, gañaba cartos. Houbo un sociólogo, Galton, que foi anotando todas as apostas. Co que se atopou foi, primeiro, que ninguén acertou; que incluso os tratantes de gando fallaron de xeito importante; que houbo propostas disparatadas por arriba e propostas disparatadas por abaixo, pero que a multitude só fallou nunha libra, practicamente o cravou. E iso é o que a nós nos guía: a multitude é sabia. Vivimos nun mundo complexo, onde podemos buscar expertos, “vén aquí Norberto Uzal e ese é un crack”. Iso é mentira; como moito controla un ámbito, e os outros? Eu traballo nun instituto, levo 30 anos, e controlo bastante do tema, pero do mar? E da auga? É a xente a que ten que dicir, e a acción política é ser capaz de catalizar todas esas propostas, cousa que non é doada. No noso programa político non imos entrar no xogo do “eu prometo isto ou o outro”. Nós imos facer cousas que son necesarias e que se poderán facer se a xente quere. É frustrante iso de “prométovos unha piscina, un paseo marítimo”, non é a nosa intención a de ser un partido político conseguidor, a parte de que é algo que está en horas baixas.
“Se alguén che asfalta unha pista xusto un mes antes das eleccións, creo que non o habería que votar”
– Pero curiosamente a maior parte das vilas galegas, semanas antes das eleccións levántanse, para que os veciños pensen que se fan cousas.
– E curiosamente sigue funcionando. Cando alguén che vai asfaltar a pista un mes antes das eleccións, creo que deberías castigalo, porque debías dicir: “Capullo, sabías que facía falta, e a pesar diso non o fixeches antes”. Porque podía ser que houbera outras prioridades, que non había cartos, que non se podía facer, pero se asfaltan un mes antes das eleccións, para min é un insulto á miña intelixencia e por querer comprar o meu voto cos meus cartos. Pero segue a funcionar, senón non o farían. Nós queremos escapar diso, dese xogo. Como din os de Podemos, en ocasións parecémonos aos partidos que queremos combater, en ocasións poderásenos acusar diso, pero a idea que temos é rachar coa política destes últimos 35 anos. Entronca máis ben coa política da pasada década dos 30, a favor do común e da xente. Non me dá forza outra cousa que non sexa esa.
“Somos un partido do 90% da poboación”
– Serían un partido ideoloxicamente de esquerdas?
– De esquerdas en que sentido? No sentido do común? Si. Se dicimos que a esquerda defende o común e a dereita o individual, pois si, con iso non teño problema. Pero somos un partido do 90% da poboación, que defenda as necesidades e os intereses que pode ter o 90% da poboación. O tema da loita de clases estivo sempre aí e os ricos téñeno moi claro. Xa o di o multimillonario Warren Baffet, “hai loita de clases, pero ímola gañando nós”. Nese sentido somos un partido de esquerdas, pero somos un partido da xente e que se lle preguntas se é de esquerdas ou de dereitas che diga “eu non son de nada”. É xente que quere vivir dignamente, que quere ver cun pouco de optimismo o futuro para os seus fillos, que non quere que lle fagan un contrato hoxe e outro mañá, contratos dunha semana ou de media xornada, que os ameazan con pagar con latas de conserva…
Nós, procedendo de sitios tan dispares, tivemos moi poucas diferenzas. Co problema do xeito, con quen imos estar? Cos veciños. Co problema dos bancos igualmente, estamos cos veciños. Co do centro de día igual.
Cabe falar de dereita-esquerda cando non se responde aos intereses dos veciños? Eu xuraría que moita de xente que se defina como dereita-esquerda, nomeadamente no PP e no PSOE, podería cambiar de bando tranquilamente se lle aseguraran o seu modo de vida. Hai moitos exemplos.
“O que pasou co noso nº2 é un exemplo das miserias políticas e persoais”
– No voso caso difundiuse unha foto do número 2 do voso partido con Feijoo, e do número 3 tamén se di que estivo vinculado con outras formacións políticas.
– O caso do que pasou co número 2 é un exemplo moi paradigmático das miserias políticas e incluso das miserias da xente. Das miserias da política en que sentido? Eu podo ir onde queira, ver a quen queira. Eu recordo, sendo militante do Bloque, ter estado aí no cine, nun mitin do que hoxe é alcalde de Vigo, Abel Caballero. Se isto sae do PP, eu contestaríalles: “Si, si, foi ata alí e escoitou e non lle gustou, por iso está agora aquí”. Pero hai tamén miserias persoais. En que sentido? En que todos temos exmozas, exmozos, examigos, que foron e xa non o son. E todos temos nas nosas casas fotos comprometedoras quizais, pero non as facemos públicas, porque somos xente decente. Quen fai público, neste contexto, fotos doutra xente, non é fiar a nivel persoal. E a nivel político dubídoo. Está claro que esas fotos sabemos de onde saíron, porque Juan sabe quen as tiña, e creo que os deixa en mal lugar persoal e politicamente.
– Non obstante, é algo típico da política a outros niveis, aínda que sorprende que tamén pase a nivel local.
– Si, supoño que iso sae a raíz e como contestación do que foi vox populi, do número dous da candidatura do PP. Pero é que non é o mesmo ir ao mitin de alguén, que ser militante dese partido, que é un paso a maiores; ou ser candidato dese partido, que é outro paso a maiores. Aquí falamos dunha persoa que foi un día a un mitin, como fixemos todos, cos amigos. E que eses supostos amigos difundan a foto, paréceme unha indecencia persoal. E politicamente o que lles diría é que si, que me alegro de que fose, porque non lle gustou e hoxe está aquí.
– Cre que pode haber un certo medo a unha maior fragmentación do voto, en canto que nas últimas eleccións a cousa estivo moi repartida e agora entra outra nova formación?
– A miña muller é natural do País Vasco e alí sempre houbo un grande abano de partidos. Aquí o normal foi PP, PSOE e Bloque, polo que se aparece outro estorba e vén a importunar. Non é a nosa intención, nós facémolo porque pensamos que temos algo que dicir. Noutros lugares o habitual é que haxa 6 ou 7 partidos, e despois hai que chegar a moitos acordos, polo que creo que iso é moi bo. E nós tamén chegaremos, poñendo das nosas condicións, como tamén os outros porán as súas.
– Cales son as súas expectativas nestas eleccións?
– Pensamos que podemos ter representación. Non o sabemos, porque non temos enquisas nin outro tipo de datos. E facer as valoracións en base ao que che din os amigos é unha mala práctica, porque che din que te van votar, pero hai moita máis xente alá dos teus amigos. Supoño que teremos representación, pero sen ningunha expectativa nin nos preocupa o máis mínimo. Nós estamos a facer o que cremos que temos que facer, e a xente despois dirá o que teña que dicir.
“Estamos dispostos a chegar a acordos”
– Nun hipotético escenario sen maiorías absolutas, estarían dispostos a chegar a acordos políticos con calquera formación, ben para gobernar ou para sacar adiante propostas?
– Si, estaríamos dispostos a chegar a acordos. Temos liñas programáticas que poríamos enriba da mesa, pero cremos que non vai ser demasiado difícil que poidamos chegar a acordos co resto da xente. Se nos atemos un pouco á historia, ao modo de facer, ao que se di… eu atreveríame a dicir que semellan difíciles co PP. Non digo que sexan imposibles, porque só se pode dicir unha vez que estás sentado con eles e tes propostas enriba da mesa. No resto de casos non digo que estean feitos, pero no peorísimo dos escenarios, nós deixaríamos gobernar, sen apoiar.
– Como valora a política local destes últimos catro anos, o que se fixo en Rianxo?
– Non teño unha idea moi detallada, porque non estiven a seguir a política municipal de preto.
– Pero como cidadán?
– Como cidadán valóroa de xeito moi distinto en distas áreas. Hai áreas onde traballaron ben e houbo outras que, dende o meu punto de vista, están menos traballadas.
– Por exemplo?
– Vexo que a área de cultura está extraordinariamente traballada. Supoño que terá que ver con que Adolfo veña da dinamización cultural. Despois, hai outras coma o comercio local onde vin poucas iniciativas. Non sei se é que o comercio está tan atónito que non respondeu ou que non as houbo. Tamén cambiou a directiva da ARE… Como cidadán xa digo que non acabei de ver iniciativas, que igual as houbo e non cristalizaron. Como cidadán xa digo que vexo distintos niveis, que hai áreas onde se fixo mellor e outras nas que peor.
– Hai luces e sombras.
– Si. Bastante diferenciadas, aínda que ao mellor non estou a ser xusto.
– E que valoración fai oposición?
– Se non podo valorar a labor do goberno, da oposición moito menos. Si é verdade que unha historia que saíu estes días, e á que eu lle dou credibilidade, é a afirmación de Adolfo de que pedíu dez veces ou non sei cantas reunirse coa conselleira, e a conselleira non o recibíu. Á oposición do Partido Popular creo que os deixa en moi mal lugar. Se eu estou na oposición, e o meu partido está no goberno en Santiago, ou recibe ao alcalde do meu pobo ou eu me vou dese partido. Porque eu son de Rianxo, e quero que o representante dos veciños teña a oportunidade de poñer enriba da mesa o que quere. Pero non recibir a alguén deixa en pésimo lugar á conselleira e deixa en mal lugar á persoa que está no partido.
– Por que os rianxeiros deberían votar a Rianxo en Común?
– Ti sabes que hai unha restrición antes de comezar a campaña, sobre o tipo de actos que podes facer antes e despois, que nun caso podes pedir o voto e noutros non. Nós dixemos que poderíamos comezar en calquera momento, porque non lle imos dicir á xente o que ten que votar. Igual estou a meter a pata, pero creo que nunca na vida lle dixen a ninguén o que tiña que votar, porque me estou a dirixir a xente adulta, que penso que ten o seu criterio. Eu podo poñer os meus argumentos enriba da mesa, pero que cada un vote a quen queira. Os programas electorais, por H ou por B, acábanse convertendo en papel mollado. Nós diremos en que dirección imos e que isto, isto e isto se debería facer. Agora, a quen votar? Se ti cres que isto, isto e isto se debería facer, supoño que nos votarás, e se pensas que non, votarás a outros. Non me sinto capaz para dicirlle á xente por que me ten que votar, creo que o mundo é bastante máis complexo. Se cres que che podo aportar algo, se cres que podo aportar algo a toda a comunidade, vota. Senón, non pasa nada.
“A xente debe votar a quen queira. Se cre que nós podemos ofrecer algo, estamos aí”
– Sitúa estas aldeas en cadansúa parroquia. Quintáns?
– En Isorna.
– Fachán?
– É aí en Taragoña.
– Rial?
– En Leiro.
– A Devesa?
– En Asados.
– Carballal?
– É no Araño, pero non sabería ir directamente.
– As Cortes?
– Aquí, na vila.
Fotos de Rianxo 
2 Respostas to “Entrevista a Antón Castro, candidato á alcaldía no 2015 por Rianxo en Común (parte 1)”